BADANIA NAUKOWE
Naukowe badania medytacji zaczęły się już pod koniec lat pięćdziesiątych ubiegłego wieku. Od tego czasu dynamicznie się rozwijają. Obecnie prowadzone są liczne eksperymenty wyjaśniające mechanizmy działania medytacji. Zawdzięczają one bardzo wiele możliwości zastosowania obrazowania funkcjonowania mózgu metodą rezonansu magnetycznego. Ponadto, dzięki badaniom dotyczącym neuroplastyczności, wykazano, że komórki nerwowe w ludzkim mózgu mogą zmieniać swoje właściwości nawet w wieku dojrzałym, ucząc się jednocześnie innych sposobów działania. Zjawiska te towarzyszą nowym wyzwaniom umysłowym i mogą być również podstawą trwałych, pozytywnych zmian powstających w mózgu w czasie medytacji.
W tym miejscu będziemy prezentować wyniki zarówno najnowszych jak i klasycznych badań dotyczących tego, jak zmienia się nasz układ nerwowy i inne powiązane z nim układy, gdy poddajemy się medytacji.
Porównanie efektów interwencji opartej o uważność i użycia leku przeciwlękowego w leczeniu zaburzeń lękowych.
Mindfulness-Based Stress Reduction vs Escitalopram for the Treatment of Adults With Anxiety Disorders A Randomized Clinical Trial
Zaburzenia lękowe to jedne z najczęstszych dolegliwości psychicznych. W Polsce dotykają one ponad 2 milionów osób, zarówno dorosłych, jak i dzieci. Poznano wiele metod ich leczenia, ale nie wszyscy pacjenci reagują na nie. Zauważono, że interwencje oparte na uważności, takie jak redukcja stresu oparta na uważności (MBSR), mogą zmniejszać lęk, ale nie wiadomo jak bardzo. Dotychczas nie porównywano też ich skuteczności z lekami stosowanymi standardowo.
Dlatego postanowiono sprawdzić, w ramach badania klinicznego, skuteczność MBSR w porównaniu z powszechnie stosowanym leczeniem psychofarmakologicznym pierwszego rzutu, stosowanym w zaburzeniach lękowych. Pacjenci do badania zostali zrekrutowani w latach 2018-2020. Wyniki ocenił niezależny klinicysta w 8 tygodniu kursu MBSR (po jego zakończeniu) oraz na dwóch wizytach kontrolnych w 12 i 24 tygodniu po zakończeniu kursu.
W badaniu uczestniczyło 276 osób zakwalifikowanych przez akademickie ośrodki medyczne w USA. Uczestnicy losowo byli przydzielani do grupy ośmiotygodniowego kursu MBSR (136 osoby) lub grupy (140 osób) dostającej lek przeciwdepresyjny (Escilatopam, dawka ustalana indywidulanie przez lekarza od 10 do 20 mg). Miarą wyników był poziom lęku oceniany przy pomocy skali Clinical Global Impression of Severity (CGI-S). Wyniki tego randomizowanego badania wykazały, że interwencja oparta na MBSR nie różni się swoją skutecznością od standardowej farmakoterapii stosowanej przy zaburzeniach lękowych.
JAMA Psychiatry. 2023;80(1):13-21. doi:10.1001/jamapsychiatry.2022.3679
Published online November 9, 2022.
Redukcja stresu koreluje ze zmianami strukturalnymi w jądrach migdałowatych.
Stress reduction correlates with structural changes in the amygdala . Britta K. Hölzel, James Carmody, Karleyton C. Evans, Elizabeth A. Hoge, Jeffery A. Dusek, Lucas Morgan, Roger K. Pitman, Sara W. Lazar Social Cognitive and Affective Neuroscience, Volume 5, Issue 1, March 2010, Pages 11–17, https://doi.org/10.1093/scan/nsp034
Stres ma istotny niekorzystny wpływ na zdrowie i jest czynnikiem ryzyka wielu chorób. Badania neurobiologiczne wykazały, że jądra migdałowate są strukturą mózgu kluczową dla reakcji na stres. Nadaktywność jąder migdałowatych jest często obserwowana w warunkach stresu, nie wiadomo jednak czy zmianom tym towarzyszą zmiany w objętości istoty szarej. Aby to sprawdzić przeprowadzono badanie MRI u 26 osób u których wykazano podwyższony poziom stresu. Badanie to wykonano przed i po udziale w 8-tygodniowym programie redukcji stresu opartym o mindfulness (MBSR). Postrzegany stres oceniano za pomocą skali postrzeganego stresu (PSS). Zmiana PSS została porównana ze zmianami gęstości istoty szarej w obrębie jader migdałowatych. Po zakończeniu treningu MBSR, uczestnicy zgłosili znaczące zmniejszenie odczuwanego stresu. Zmniejszenie odczuwanego stresu korelowało pozytywnie z kompresją gęstości istoty szarej w prawym podstawno-bocznym jądrze migdałowatym. Wcześniejsze badania wykazały modyfikacje istoty szarej wynikające z nabywania informacji abstrakcyjnych, umiejętności motorycznych i językowych, przedstawione badanie dowodzi, że zmiany neuroplastyczne wiążą się z poprawą funkcji psychologicznych.
Pełny tekst dostępny na stronie https://academic.oup.com/scan/article/5/1/11/1728269
Zakładkę redaguje
Zuzanna Setkowicz-Janeczko,
Neurobiolog, pracownik naukowy najstarszej polskiej uczelni. Absolwentka Programu Praktyki Formalnej, nauczycielka MBSR (certyfikat Polskiego Instytutu Mindfulness w partnerstwie z The Institute for Mindfulness-Based Approaches IMA w Niemczech, który pozwala na prowadzenie kursów MBSR we wszystkich krajach UE oraz USA). Prywatnie matka trojga dzieci. Lubi nowe wyzwania, dalekie podróże, powieści obyczajowe i biograficzne oraz literaturę popularnonaukową. Wiele razy ogląda te same, doskonale znane filmy.